به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران نوشت:
پارادوکس ارمنی: پیوند اقتصادی روسیه و ارمنستان در سایه تحریم
با تشدید تحریم‌های غرب، چین، قفقاز جنوبی و آسیای میانه مبدل به مسیرهای اصلی روسیه برای دور زدن تحریم‌ها شده اند. در این میان، رابطه ارمنستان و روسیه پس از دو جنگ اوکراین و قره‌باغ در حالتی متناقض قرار گرفته که تاراس کوزیو از آن با عنوان «پارادوکس ارمنی» یاد می‌کند؛ زیرا که این کشور از نظرگاه نظامی و امنیتی بر فاصله خود با روسیه افزوده و همزمان در اقتصاد و تجارت خارجی بیش از پیش با روسیه پیوند خورده است. بازتاب این مسئله را می‌توان در الگوی تعامل ارمنستان با ساز و کارهای چندجانبه روسی نیز مشاهده کرد؛ چرا که این کشور از پیمان امنیت جمعی کناره‌گیری کرده و همزمان، به مشارکت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا مصرانه ادامه می‌دهد.
اقتصاد ارمنستان علیرغم تجربه جنگ قره‌باغ و محاصره نسبی از سوی جمهوری آذربایجان و ترکیه در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته که بخشی از این رشد، ناشی از افزایش تجارت خارجی است. در واقع، این کشور پس از جنگ اوکراین به یکی از صادرکنندگان اصلی به مقصد روسیه مبدل گردیده است. در سال ۲۰۲۲، صادرات ارمنستان به روسیه به رقم ۲/۴ میلیارد دلار رسید. این رقم سه برابر بزرگتر از صادرات سال ۲۰۲۱ بوده و تفریبا معادل مجموع تجارت دو کشور در سال‌های پیش از جنگ اوکراین است. براساس ارقام اعلامی گمرک ارمنستان، رقم صادرات به روسیه در سال ۲۰۲۳ نیز بیش از ۳/۵ میلیارد دلار بوده است.
با اینهمه، رشد پیش‌گفته بعید است متعلق به صنایع تولیدی و استخراجی بومی در ارمنستان باشد و براساس برآوردهای کارشناسی، صادرات مجدد بخش مهمی از این تجارت را شامل می‌شود. در واقع، سهم صادرات مجدد در تجارت خارجی ارمنستان از ۶ درصد در سال ۲۰۲۱ به ۲۶ درصد در سال ۲۰۲۲ و سپس به رقم چشمگیر ۴۸ درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده است که برآورد می‌شود این سهم در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۶۵ درصد برسد.
اقلام الکترونیکی و خودرو از جمله محصولاتی هستند که توسط تجار ارمنستانی برای اقتصاد تحریم‌شده روسیه تامین می‌شوند. ارمنستان در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۷۰ میلیون دلار انواع رایانه به روسیه صادر نموده که این رقم پیش از جنگ اوکراین به زحمت به ۲ میلیون دلار می‌رسید. در خصوص تلفن همراه نیز صادرات ۲۰۰ هزار دلاری ارمنستان پیش از جنگ، در آمارهای رسمی به رقم قابل توجه ۲۵۱ میلیون دلار رسیده است. همین رشد در خصوص خودروهای آماده نیز مشاهده می‌شد که در ماه‌های اخیر و با محدودیت‌های اعمالی گرجستان بر ترانزیت خودروی غربی به روسیه، کاهش قابل توجهی یافته است.
با این‌حال، به نظر می‌رسد صادرات مجدد طلای روسیه به مقاصدی همچون امارات متحده عربی مهم‌ترین عرصه نقش‌آفرینی ارمنستان در دوره اخیر باشد؛ چرا که در سال ۲۰۲۳، ارمنستان بیش از ۱/۸ میلیارد دلار طلا صادر نموده است و براساس بررسی‌های انجام شده توسط روزنامه‌نگاران تحقیقی، بخش قابل توجهی از این طلا متعلق به معادن ارمنستان نبوده و از روسیه وارد می‌شود. در این میان، باید به نقش عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا توجهی ویژه مبذول داشت؛ چرا که روسیه تعرفه‌ای را به صادرات طلا اعمال می‌نمود که کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا از آن مستثنی بودند و همین مسئله تجارت طلا از مسیر ارمنستان را سودآورتر می‌کرد. کما اینکه اصلاحات قانونی اخیر روسیه درباره تعرفه صادراتی طلا ممکن است بر نقش‌آفرینی ارمنستان در این خصوص تاثیر بگذارد.
شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد طرف‌های غربی عامدانه بر نقش‌آفرینی ارمنستان در دور زدن تحریم‌ها توسط روسیه چشم پوشیده اند. ارمنستان اقتصادی کوچک و آسیب‌پذیر است که از جهات مختلف با بحران‌های ژئوپولتیکی روبه‌روست و غرب، به طور واضح قصد ندارد در چنین موقعیتی با اعمال فشارهای تحریمی مشابه بلاروس، ارمنستان را وارد بحران کرده یا ناگزیر به نزدیکی بیشتر با ایران و روسیه نماید. باتکای همین موقعیت ژئوپولتیکی است که می‌توان پارادوکس مورد اشاره تاراس کوزیو را به روابط ارمنستان با غرب نیز تعمیم داد؛ زیرا که ارمنستان تنها کشوری است که با اتحادیه اروپا موافقتنامه شراکت جامع و پیشرفته منعقد نموده و همزمان، در اتحادیه اقتصادی اوراسیا عضویت دارد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.
